Trong kho tàng cây thuốc Nam của Việt Nam, Mía dò là một vị thuốc quen thuộc, thường được trồng trong vườn nhà để làm cảnh và làm thuốc. Với khả năng trị ho, viêm họng, cảm sốt cực kỳ hiệu quả, cây Mía dò xứng đáng được gọi là "kháng sinh tự nhiên" dễ tìm, dễ dùng.
Giới thiệu cây mía dò
Tên gọi khác: Cây Cỏ giò, Cam lung, Đọt đắng, Sẹ vòng (Tày), Co nam pai (Thái).
Tên khoa học: Costus speciosus (Koenig.) Sm., thuộc họ Mía dò (Costaceae).
Đặc điểm thực vật:
-
Thân: Cây thảo, sống lâu năm, thân mọc thẳng, cao từ 0.5 - 2m. Thân màu xanh, có khía dọc, xoắn lại thành hình trôn ốc rất đặc trưng, do đó có tên "Mía dò".
-
Lá: Lá đơn, mọc so le, hình trái xoan hoặc mác rộng, đầu lá nhọn. Lá có bẹ ôm sát vào thân. Mặt lá nhẵn, màu xanh bóng.
-
Hoa: Cụm hoa mọc thành bông dày ở ngọn thân. Hoa lớn, màu trắng, có ống tràng dài. Cánh hoa mỏng, trông rất đẹp mắt.
-
Quả: Quả nang, chứa nhiều hạt nhỏ màu đen.
-
Bộ phận dùng làm thuốc: Toàn cây (thân, lá, rễ) nhưng chủ yếu là thân rễ (thân ngầm dưới đất).
Thành Phần Hóa Học & Tính Vị Cây Mía Dò
-
Thành phần hóa học: Thân rễ Mía dò chứa các hoạt chất chính như saponin steroid (diosgenin, tigogenin), alkaloid, flavonoid, tinh dầu. Trong đó, diosgenin là một tiền chất quan trọng dùng để bán tổng hợp các thuốc steroid.
-
Tính vị (Theo Đông Y): Mía dò có vị chua, hơi the, tính mát. Quy vào các kinh can, phế.
Công Dụng Cây Mía Dò
Cây Mía dò được sử dụng rộng rãi trong cả y học cổ truyền và kinh nghiệm dân gian.
Theo Y Học Cổ Truyền:
-
Thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu: Dùng trong các trường hợp nóng trong, mụn nhọt, tiểu tiện khó khăn.
-
Tiêu đờm, chỉ khái (trừ đờm, cầm ho): Đây là công dụng nổi bật nhất. Mía dò rất hiệu quả trong việc điều trị ho gió, ho khan, ho có đờm, viêm họng, viêm phế quản.
-
Hạ sốt, ra mồ hôi: Dùng cho người bị cảm mạo, sốt.
Theo Y Học Hiện Đại & Nghiên Cứu:
Các nghiên cứu bước đầu cho thấy các hoạt chất trong Mía dò có các tác dụng dược lý:
-
Kháng khuẩn, kháng viêm: Ức chế một số chủng vi khuẩn gây viêm đường hô hấp.
-
Long đờm, giảm ho: Giúp làm loãng đờm, dịu niêm mạc họng, giảm các cơn ho.
-
Lợi tiểu nhẹ.
Các Bài Thuốc Cây Mía Dò
1. Trị ho, viêm họng, viêm phế quản (Cách dùng phổ biến nhất):
-
Chuẩn bị: 10-20g thân rễ Mía dò khô (hoặc 30-40g tươi).
-
Cách làm: Rửa sạch, thái mỏng, sắc với 500ml nước. Đun đến khi còn khoảng 200ml nước thì chia ra uống 2-3 lần trong ngày. Có thể thêm một ít đường phèn hoặc mật ong cho dễ uống và tăng tác dụng trị ho. Uống liên tục 3-5 ngày.
2. Trị cảm sốt, nhức đầu:
-
Chuẩn bị: Thân rễ Mía dò 15g, Cỏ mần trầu 10g, Cam thảo đất 10g.
-
Cách làm: Sắc tất cả với nước, uống thay trà trong ngày cho đến khi hết sốt.
3. Trị tiểu tiện vàng, nóng trong người, mụn nhọt:
-
Chuẩn bị: Mía dò 20g, Râu ngô 15g, Mã đề 10g.
-
Cách làm: Sắc uống hàng ngày giúp thanh nhiệt, lợi tiểu.
4. Dùng ngoài da: Giã nát lá tươi đắp lên mụn nhọt, vết thương để giảm sưng viêm.
Lưu Ý Khi Sử Dụng Cây Mía Dò
-
Liều dùng: Không nên lạm dụng, chỉ dùng với liều lượng khuyến cáo (10-20g khô/ngày).
-
Đối tượng thận trọng:
-
Phụ nữ mang thai và đang cho con bú nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng.
-
Người có thể trạng hư hàn, hay đi ngoài phân lỏng nên hạn chế sử dụng do tính mát của cây.
-
-
Lời khuyên: Nên kết hợp với các vị thuốc khác (như mật ong, cam thảo) để tăng hiệu quả và dễ uống hơn. Nếu các triệu chứng ho, sốt kéo dài không thuyên giảm, cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Mua Cây Mía Dò Ở Đâu Và Bao Nhiêu Tiền
- Cây Mía Dò Khô: 120k/1kg
- Cây Mía Dò Tươi: 80k/1kg
- Cây Giống Mía Dò: 20k/1 Cây
